TİP'in Gökhan Zan kararı Hatay'da seçim tablosunu nasıl değiştirebilir?

Hatice Kamer - Berza Şimşek

Hatay, BBC Türkçe

6 Şubat 2023'te meydena gelen Kahramanmaraş merkezli depremler sonucu Hatay’da resmi verilere göre 24 binden fazla kişi hayatını kaybetti, 265 binden fazla bina ve iş yeri yıkıldı. Kent merkezinin yüzde 90'ı yok oldu. Altyapısı ve ulaşım ağı çöken Hatay'da, 60 bini aşkın konteynerde 205 bini aşkın depremzede yaşıyor.

Hatay'da binaların enkazı büyük oranda kaldırılmış olsa da, şehirde altyapı sorunu nedeniyle yağışlı havalarda çamur, açık havada toz ve toprak büyük bir çileye dönüşüyor. Adayların yerel seçim kampanyaları da, kentin yeniden imarına yönelik sözler üzerinden devam ediyor.

Ağır hasarlı birçok binaya belediye başkan adaylarının posterleri asılmış. Hala umuttan çok matem hissediliyor Hatay'da. Partilere, adaylara ilgi az. Seçim kampanyaları sönük geçiyor.

Kentte depremin yaraları hala sarılmamış.

Cumhuriyet Halk Partisi'nin (CHP) tepkilere karşın yeniden aday gösterdiği Büyükşehir Belediye Başkanı Lütfü Savaş’a ve ‘’Hatay garip, mahzun kaldı’ diyen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a tepki var.

Kentte "Dağın öte tarafı" diye tabir edilen, daha çok Sünni nüfusun yaşadığı ilçelerde Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) ve Milliyetçi Hareket Partisi (MHP); Alevilerin yaşadığı ilçelerde ise CHP ya da diğer sol partiler daha güçlü.

CHP'ye göre AKP Hatay'da kazanırsa, 'şehrin demografik ve kültürel yapısı değişebilir'

Hatay Büyükşehir Belediyesi’ni AKP’ye kaptırmak istemeyen CHP, yerel seçimin çok stratejik olduğuna düşünüyor. Partililer, AKP’nin seçimi kazanması halinde Hatay’da demografik ve kültürel yapının değişeceğinden endişe duyuyor.

AKP'den 2009'da Antakya, CHP'den 2014 ve 2019'da Hatay Büyükşehir Belediye Başkanı seçilen Lütfü Savaş, sağ ve milliyetçi bir tabandan geliyor. Sünnilerin de oylarını alabilen bir profil.

CHP’nin Savaş’ı yeniden aday göstermesi tabanda memnuniyetsizliğe neden oldu. Savaş’ı eleştirenler onu, "deprem sonrasında sahada görünmeyerek halkı yalnız bırakmakla" ve "Alevilere ayrımcılık yapmakla" suçluyor.

Savaş’a tepkiler nedeniyle Hatay’da sol partiler ortak aday arayışına girdi ancak Türkiye İşçi Partisi (TİP) eski milli futbolcu Gökhan Zan'ı aday gösterince sol ittifak da dağıldı ve Halkların Demokratik Partisi (DEM Parti) dahil muhalif partiler kendi adayları ile seçime girmeye karar verdi.

Gökhan Zan sahada yaptığı konuşmalarda iddialı görünüyor, hem AKP'yi hem de Lütfü Savaş’ı hedef alıyordu.

Yaptığımız görüşmelerde TİP’in CHP oylarını böleceği ve dengelerin AKP'nin lehine değişeceği algısı hakimdi.

Kırgın CHP’liler ise Zan’ın yerel yönetimler ve siyasetteki tecrübesizliği ile geçen yıl İYİ Parti'den milletvekili adayı olmasını içlerine sindiremediklerini belirtiyor ancak parti yönetimine ve Lütfü Savaş’a "çantada keklik" olmadıklarını göstermek için, Zan’a rağmen TİP'i bir köprü olarak gördüklerini söylüyordu.

Ancak TİP, 17 Mart'ta Gökhan Zan’ın adaylığını geri çektiğini açıkladı. Zan ise "Adayım ve çekilmiyorum" dedi.

Arsuz Belediye Meclis Üyesi Adayı Parlak: Gökhan Zan, TİP için uygun bir aday değildi

Şehirde üçüncü bir seçenek olarak öne çıkan TİP’in Gökhan Zan kararının nasıl karşılandığını, seçimi nasıl etkileyeceğini sorduğumuz Hataylılar, kafaların daha da karıştığını söylüyor. CHP'ye kırgınlar, "TİP’i adres gören kesimde büyük hayal kırıklığı var" diyorlar.

Arsuz ilçesinde TİP’ten Belediye Meclis Üyesi adayı olan Sibel Parlak, bu kişilerden biri. "Kemik CHP’li babamı bile genel seçimde TİP’e oy vermeye ikna ettim" diyen Parlak'a göre TİP'in alternatif olabilecekken, aldığı yanlış kararlar yüzünden insanları çok incitti.

Gökhan Zan’ın en başından beri TİP için uygun aday olmadığını inanan Parlak, ''Kaybeden insanlarımız oluyor’’ diyerek partisine tepki gösterdi.

Parlak, son gelişmenin ardından, Hatay'da sandık başına gitmeyeceklerin sayısının artacağına inanıyor ve ekliyor:

"Büyük hayal kırıklığı yaşadık. Ben de TİP’ten istifa ediyorum. Seçim günü sadece muhtarlık için oy kullanacağım."

Lütfü Savaş ve Mehmet Öntürk iddialarla ilgili ne dedi?

TİP'in, Gökhan Zan’ın adaylığını geri çekmesi ile ilgili iki farklı iddia ortaya atılmıştı.

Ses kayıtları da yayımlanan bir iddiaya göre, AKP adına konuştuğunu öne süren bir kişi, Savaş'a kaybettirmek adına, Zan'ın adaylığını sürdürmesi karşılığında 3 milyon dolar teklif ediyordu.

Bir diğer iddia ise Lütfü Savaş adına birilerinin Zan'ı arayarak adaylığını çekmesi için 5 milyon dolar teklif ettiği yönündeydi.

19 Mart'ta Habertürk yazarı Nagehan Alçı'ya konuşan Lütfü Savaş, iddialarla hiç ilgisi olmadığını belirterek "Sahadayız, çalışıyoruz, seçimi alıyoruz” dedi.

Gökhan Zan ile bu süreçte hiçbir irtibatının olmadığını ısrarla vurgulayan Savaş, Zan'ın “köşeye sıkıştığını" savundu ve hakkındaki iddiaların bir süredir Hatay'da ağızdan ağıza dolaştığını söyledi.

Mehmet Öntürk ise 20 Mart'ta yazılı bir basın açıklaması yaptı ve şahsına bir itibar suikastı yapıldığını savunarak suç duyurusunda bulunduğunu söyledi

Anketlerde birinci parti çıktıkları için halkın teveccühü ve birliğine karşı bir algı operasyonuyla yüz yüze olduklarını kaldıklarını söyleyen Öntürk, açıklamasında CHP'yi suçladı.

''Görüyorum ki belediyecilik karnesi kırıklarla dolu olduğu ve şehrimizi en temel yerel hizmetlerden mahrum bıraktıkları için sokağa çıkamayanlar, kirli ve karanlık yöntemlere bel bağlayıp, siyaseti manipülasyonlarla dizayn etmeye çalışıyorlar. Hemşerilerimiz bunların kimler olduğunu çok iyi bilmektedir."

“

Şeref ve haysiyetime zarar vermeye yönelik bu eylemleri yöneten şahıslar başta olmak üzere, onlarla birlikte hareket eden tüm şüphelilerin 'alenen hakaret suçunu oluşturdukları' gerekçesiyle; ifadelerinin alınması, suça konu eylemleri gerçekleştiren tüm şahısların tespit edilmesi, ne yöntemle ve ne şekilde hazırlandığı bilinmeyen gerçek dışı kayıtların Türkiye İşçi Partisi’ne ve Sözcü Televizyonu’na kim veya kimler tarafından gönderildiğinin belirlenmesi, ilgili yerlerle yazışma yapılarak soruşturma işlemlerinin yürütülmesi amacıyla suç duyurusunda bulunduğumu kamuoyuna saygıyla bildiririm.''

'Gökhan Zan'ın çekilmesi, Lütfü Savaş'ın lehine'

Hatay'da yayımlanan Körfez gazetesinden Erdal Yılmaz ve serbest gazeteci Burcu Özkan Günaydın’a göre TİP'in Gökhan Zan'ı adaylıktan geri çekmesi, Lütfü Savaş’ın lehine bir gelişme.

Erdal Yılmaz da Zan’ın TİP tabanına uygun olmayan, yanlış bir aday olduğunu savunuyor:

''Can Atalay ve Barış Atay'dan sonra, sırıtıyordu, Zan aday gösterilince bir sürü istifa oldu. Şöyle veya böyle TİP siyasal bir tavır alacaktı."

Yılmaz’a göre TİP, kararı ile Gökhan Zan’ı siyaseten de mahkum etti:

"Bir tane aklı başında TİP üyesi gidip de bu saatten sonra ona oy vermez."

Burcu Günaydın da son gelişmelerin, kafaları karıştırsa da, CHP adayı Lütfü Savaş’a yaradığına inanıyor.

''Genç kesimden sandığa gitmek istemeyenler olacaktır mutlaka ama ben son gelişmeden önce AKP'nin daha önde olduğunu, kazanabileceğini düşünüyordum. Bu son gelişmeyle dengeler Lütfü Savaş’ın lehine gelişti, Savaş'ın eli çok kuvvetlendi. Genç kesimin sandığa gitmemesi de sonucu çok etkilemeyecek, Savaş’a bir yönelim olacak."

"Şehrin dirilmesi için gereken para, kaynak ve ekonomi sandığa giden seçmen için hala büyük bir motivasyon kaynağı" diyen Günaydın'a göre AKP, Hatay'da hala güçlü bir seçenek:

''AK Parti Hatay’ı ayağa kaldırabilir diyen her kesimden insan var. Ama AK Parti almasın da, sırf belediyenin adı CHP olsun diye, boykot etmeyi düşünen seçmenin bir bölümü de son anda sandığa gidip CHP’ye oy verecek diye düşünüyorum.’’

AKP’nin Hatay’da şansı var mı?

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın "Hatay garip, mahzun kaldı" açıklaması şehirde büyük kırgınlık yaratmış. Kimisi bu sözleri, şehre yardımın bilinçli olarak geç gönderildiğinin itirafı olarak görüyor. Özellikle birçok CHP'li seçmen ise bunu bir tehdit gibi algılıyor.

Hataylılar, yapan hangi parti olursa olsun, deprem mağduriyetinin seçim malzemesi olarak kullanılmasından çok rahatsız.

Şehrin eski günlere döneceğine umut ise oldukça az. Hatay’da, belediyelerin öz kaynaklarıyla bu yükün altından kalkamayacağı kanaati hakim. Çoğunluk, seçilecek adayın işinin kolay olmayacağı görüşünde hemfikir.

TİP’in Gökhan Zan kararı öncesi konuştuğumuz, Mersin’e geçici olarak yerleşen Soner Çetin de, hiçbir adayın Hatay halkına umut vermediğini, şehir dışına giden insanların oy kullanmaya gelmeyeceğini savunuyor.

Önceki seçimde CHP’ye oy veren Soner, bu sefer sandığa gitmeyeceğini söylüyor, boykotu bir seçenek olarak görenlerin sayıca fazla olduğuna inanıyor:

''Ses çıkararak yapamayacağımız şeyi, derin bir sessizle yapabiliriz belki.’’

Bu kez AKP’ye oy vermeyi düşünen bazı CHP’li seçmenlerin temel motivasyonu ise güvenli barınma ve konut ihtiyacı.

Hatay ve ilçelerinde 300 bini aşkın konuta ihtiyaç var.

Toplu Konut İdaresi Başkanlığı (TOKİ), Asi Nehri kıyısında, yıkılan binaların yerine "9 şiddetindeki depreme dayanıklı" olduğu belirtilen binalar inşa ediyor.

AKP Hatay Büyükşehir Belediye Başkan Adayı Mehmet Öntürk, seçimi kazanmaları halinde konut sorunu başta olmak üzere Hatay’ın sorunlarını kısa sürede çözeceklerini söylüyor.

CHP Hatay Büyükşehir Belediye Başkan Adayı Lütfü Savaş da, seçim propagandasını konut ve hizmet vaadi üzerinden sürdürüyor.

Lansman çalışmasında 18 ayrı proje ile 360 milyon euroluk fon bulduğunu söyleyen Savaş, konteynerde yaşayan seçmene, konut sorununu büyük oranda çözme sözü veriyor.

TİP’in Gökhan Zan'ı adaylıktan geri çekmesi sonrası Hatay’da seçim yarışı CHP ve AKP arasında sürecek.

Sözcü gazetesi yazarı İsmail Saymaz'a konuşan CHP Genel Başkanı Özgür Özel, Gökhan Zan'la ilgili iddialara yönelik olarak "Ben olanlara şaşırmadım" dedi.

Özgür Özel, "6 Şubat akşamı 100 protesto varsa 99’u hükümeteyken, tamamen Lütfü Savaş’ın protesto edildiği gibi bir görüntü yaymaya çalıştı. O gün meydanda Gökhan Zan’ın belli grupları organize ve koordine edip Savaş’a bir protesto olarak yansıtırken gözündeki ateşi farklı gördüm. Başka bir hırs vardı" dedi.

Zan'ın kendilerinden önce Hatay Büyükşehir’i, sonra Defne’yi,sonra da Arsuz’u istediğini söyleyen Özel, "Hep bizdeki belediyeleri istedi. Bizde olmayan bir belediyeyi kazanırım demedi. Garanti belediyeleri istedi" ifadelerini kullandı.

Kendilerinin ise Zan’ı hiç aday olarak düşünmediğini vurgulayan Özel, "Muhalif seçmeni CHP altında birleşmeye bekliyoruz. CHP'ye oy versinler. Hatay'ı birlikte yöneteceğiz, birlikte ayağa kaldıracağız" dedi.

'Burayı güçlü insanlar kurtaracak, o güç de AKP’de'

AKP’nin sahadaki baskın söylemi ise Lütfü Savaş'ın Hatay’a hizmet etmediği, AKP’ye oy çıkan yerlere CHP'li belediyelerin bilinçli olarak hizmet götürmediği iddiası üzerinden sürüyor.

AKP adayı Mehmet Öntürk, "Ankara’daki güçlü bağları" sayesinde Hatay'ı 2 yılda ayağa kaldırmayı vadediyor. Bu sözüne rağmen Hatay'da, 3 dönemdir milletvekili olan iş insanı Mehmet Öntürk’ü tanımadığını söyleyenlerin sayısı oldukça fazla.

Hatay’da, CHP tabanından geldiğini ama açık şekilde bu kez AKP’ye oy vereceğini söyleyenler de var.

Antakya Harbiyeli 29 yaşındaki Sevil Helvacı, 18 yaşından beri CHP’ye oy vermiş. "İlk o partiye o verdiğimden beri Lütfü Savaş var" diyor. Neden bu kez AKP’ye oy vermek istediğini de şöyle anlatıyor:

‘’Çünkü burayı iyi insanlar değil de güçlü insanlar kurtaracak. O güç de AKP’de."

18 yaşındaki Sebahattin Çelik de aynı görüşte. Ailesi CHP’ye oy verecek ama o Hatay’ı iyileştirecek gücün AKP’de olduğunu, bu seçimde AKP’ye şans vermek gerektiğini söylüyor.

Çekişmeli geçeceği anlaşılan seçimde, Hataylı seçmen "ihtiyaçları ile inançları'' arasında sıkışmış durumda. Ancak seçimin sonucunu sandığa gitmeyecekler belirleyebilir.