ABD Başkanı Joe Biden'ın bugün Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping ile telefonda görüştü.
Washington, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalini desteklememesi için Çin’e baskı yapıyor. Rusya’ya böylesi bir destek, Pekin ile Batılı hükümetler arasındaki uçurumu önemli ölçüde genişletebilir.
Perşembe günü ilk olarak Beyaz Saray tarafından açıklanan telefon görüşmesi, ABD-Çin ilişkilerinde önemli bir dönemde gerçekleşti.
İki lider arasındaki görüşme ayrıca, Ukrayna'da çok sayıda yerel gücün Moskova'nın şimdiye kadar ülkenin en büyük şehirlerinden herhangi birini ele geçirmesini engellediği bir dönemde yapıldı.
Biden yönetimi, Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin'in savaşına maddi destek sağlaması halinde Pekin'in korkunç sonuçlarla karşılaşacağı konusunda açık ve kapalı yollarla Çin’e uyarılarda bulundu.
Beyaz Saray Sözcüsü Jen Psaki, dünkü basın toplantısında Biden ve Xi arasındaki telefon görüşmesini iletişim yollarını açık tutma çabalarının bir parçası olarak değerlendirirdi.
Amerikalı bir yetkili, telefon görüşmesini hangi tarafın talep ettiği sorusu üzerine, Pazartesi günü ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan'ın Çinli diplomat Yang Jiechi ile Roma’da yedi saat süren toplantısında karşılıklı olarak anlaşmaya varıldığını söyledi.
Bu görüşmeleri "zor" olarak değerlendiren Amerikalı yetkililer, Xi'nin Putin'e askeri veya ekonomik destek vermesi halinde nasıl tepki verecekleri üzerine hala çeşitli seçenekleri değerlendiriyor.
Putin'in dördüncü haftasına giren Ukrayna'yı işgali, yüzlerce sivilin hayatını kaybetmesine sebep olurken, ülkedeki şehirleri harabeye çevirdi. Milyonlarca kişi ülkeyi terk ederken, savaş insani bir krize yol açtı.
Rusya Maliye Bakanı Anton Siluanov, bu hafta yaptığı açıklamada, Moskova’nın, Rus ekonomisini dünyanın geri kalanından tecrit etmeyi amaçlayan büyük çaplı Batı yaptırımları nedeniyle aldığı darbeye direnmek için Çin'e güvendiğini söyledi.
Çin, Rusya'nın Ukrayna'daki eylemini kınamayı veya bunu bir işgal olarak tanımlamayı reddetti.
Ayrıca Pekin, ülkede Batı yanlısı veya Rusya'nın aleyhine olan çevrimiçi içerikleri sansürledi.
Pekin, Ukrayna'nın egemenliğini tanıdığını söylerken, Rusya'nın ele alınması gereken meşru güvenlik endişeleri olduğunu da belirtiyor.
Amerikalı üst düzey bir savunma yetkilisi, iki lider arasındaki telefon görüşmesi duyurulmadan önce Reuters haber ajansına, “Çin'in, yaptırımlara katılmayı reddederek, Ukrayna'ya sağladığımız yardım için Batı ve ABD'yi suçlayarak, barışçı bir sonuç görmek istediklerini iddia ederek, ancak bunu başarmak için herhangi bir şey yapmayarak Rusya'nın yaptıklarına örtülü onay verdiğini gördük” dedi.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Çin'in işgali eleştirmeyi reddetmesinin, ulusların egemenliğinin altını çizen Birleşmiş Milletler Antlaşması’nı kabul etmesiyle tamamen uyumsuz olduğunu söyledi.
ABD-Çin ilişkileri
Ülkelerinde yönetime gelmeden önce birlikte zaman geçirmiş olan Biden ve Xi, Biden'ın geçen yıl göreve başlamasından bu yana henüz yüz yüze görüşmedi.
Ancak bugünkü telefon görüşmesi, Biden’ın göreve başlamasından bu yana dördüncü temas. İkili en son geçtiğimiz Kasım ayında video konferans yoluyla görüşmüştü.
Washington, Çin ile ilişkiyi rekabet halinde birarada yaşama olarak tanımlamaya çalışıyor, ancak Çin'in Rusya ile "sınırsız" stratejik ortaklığının geçen ay ilan edilmesi ve Pekin’in Ukrayna konusundaki tutumu bu tanımlama hakkında soru işareti yaratıyor.
Çin'in dünyanın en büyük ikinci ekonomisi ve en büyük ihracatçısı olduğu göz önüne bulundurulduğunda, Rusya'ya uygulanan türden kapsamlı ekonomik yaptırımlarla Pekin'i hedef almak, ABD ve küresel ekonomiler için ağır sonuçlar doğurabilir.
Obama yönetiminde Asya uzmanı olarak görev yapan Evan Medeiros, ABD Alman Marshall Fonu tarafından düzenlenen bir web seminerinde, Biden yönetiminin Xi'ye Çin'in ABD-Çin ilişkilerine geri dönüşü olmayan zarar verecek sınırları aşma riskiyle karşı karşıya olduğunu belirtmeye çalıştığını söyledi.
Medeiros, "Askeri yardım sağlamak ve ortak dezenformasyon kampanyaları gibi eylemlerle bu sınırları aşmanın maliyeti çok ama çok yüksek olmakla kalmıyor, aynı zamanda bir kez aştığınızda geri dönemiyorsunuz" dedi.
Medeiros, "Şu anda Çinliler’e verilen ana mesaj, ilişki için çeşitli gelecekler olduğu. Bunlardan bazıları çok karamsar, bazıları daha ılımlı" diye ekledi.
