Türkiye son on yıldır kadın haklarında ciddi ihlaller ve geri gidişler yaşıyor ve bu süreç giderek hızlanıyor. Bu süreç yaklaşmakta olan genel seçimlerde değişecek mi? Cumhurbaşkanı adayları kadın haklarının geleceği için neler vaat ediyor?
Türkiye son on yıldır kadın haklarında ciddi ihlaller ve geri gidişler yaşıyor ve bu süreç giderek hızlanıyor. Bu süreç yaklaşmakta olan genel seçimlerde değişecek mi? Cumhurbaşkanı adayları kadın haklarının geleceği için neler vaat ediyor?
Kılıçdaroğlu’nun seçim vaatleri
Muhafazakar kadınlara kazanımlarını kaybetmeyeceklerine dair söz verdi
Millet İttifakı’nın ortak Cumhurbaşkanı adayı ve Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, 29 Mart’ta sosyal medya hesabından paylaştığı video ile kadınlara seslendi.
Kılıçdaroğlu, “Kadınlar omuz omuza durduklarında aradan kimse geçemez” notuyla paylaştığı videoda şu ifadeleri kullandı:
“Bu gece kadınlara seslenmek istiyorum: Türkiye sizleri çok yordu, bunu biliyorum. Özellikle genç muhafazakar kadınlara, Bay Kemal gelirse, kazanımlarınızı kaybedeceksiniz, propagandasını yaptılar. Aylarca yaptılar, günlerce yaptılar. Sürekli yalan söylediler, iftira attılar, karalamalar yaptılar. Bunu yapanlar sonra pazarlık masalarına oturdular, sonra sizler bir çırpıda üç beş oy için yarı yolda bıraktılar. Mübalağa etmiyorum, üç beş oy için yarı yolda bıraktılar. Aslında bu yaptıklarının bir adı var ama söylemeye dilim varmıyor. Altını özellikle çizmek isterim: Bay Kemal asla ama asla kazanımlarınızı kaybetmenize izin vermez. Bay Kemal asla ama asla kadın ve çocuk hakları üzerinden pazarlık yapmaz.”
İlk altı ayda hayata geçireceği kadın politikalarını açıkladı
Kılıçdaroğlu, iktidara gelmesi durumunda ilk altı ayda kadın haklarıyla ilişkili şu politikaları hayata geçireceğini açıkladı:
Aile Destekleri Sigortası üzerinden ev kadınlarının sosyal güvenliğini sağlamak
- Kreşlerin sayısını artırmak
- İstihdama kadının katılımını sağlayacak teşvikler verilecek.
- Kamu dâhil hiçbir istihdam alanında hak kaybı olmayacak.
- Kadın girişimcilerin önü açılacak.
- Halka açık şirketlerde kadınlar yönetim kurulu kademesinde eşit biçimde temsil edilecek.
- Boşanan kadınlar için Yeni Başlangıçlar Fonu oluşturulacak.
- Doğum iznine ayrılmış ve kanuni süre içerisinde işine dönememiş kadınların dönüşü için şirketlere teşvikler verilecek.
- Yönetim kademelerinde kadın oranı yüksek olan şirketlere vergi kolaylığı sağlanacak
- Kadına şiddetle mücadelede gerekli mekanizmaları ve bütünlükçü politikalar hayata geçirilecek.
- Kadın sağlığında büyük reformlar yapılacak.
Devlet yönetiminde en az yüzde 35 kadın istihdamı sözü verdi
Kılıçdaroğlu, CHP Kadın Kolları Genel Başkanlığı’nın geçtiğimiz yıl düzenlediği “Kadın İstihdamı” çalıştayında kadınlara seslendi. Kılıçdaroğlu, “Bütün kadınlara sözümdür. Devlet yönetiminde en az yüzde 35 kadın istihdamı sözü veriyorum” ifadelerini kullandı.
Aile Destekleri Sigortası politikasını detaylı açıkladı
Kılıçdaroğlu, Twitter üzerinden Aile Destekleri Sigortası ile ilgili paylaştığı bir videoyla detaylandırdı. Buna göre,
- CHP’nin internet sitesinde yer alan bilgilere göre bu sigorta kapsamında, engelli çocuğuna veya yaşlı aile bireylerine bakan kadınların sosyal güvenlik primleri devlet tarafından ödenecek ve bu kadınlara emeklilik hakkı sağlanacak.
- Ailelere destek, her hanenin özel durumuna göre belirlenecek. Aile bireyleri arasında engelli ve/veya yaşlı var mı bakılacak. Okula giden kaç çocuğun olduğu ve çocukların hangi düzeyde eğitim aldıkları tespit edilecek. Ailelerin maddi durumu sosyal hizmet uzmanları ve sosyologlar tarafından belirlenecek.
- Sigorta kapsamında olan ailelerin çocukları için kreşler ücretsiz olacak. İlkokul, ortaokul, lise ve üniversite öğrencilerine burs verilecek. Ücretsiz yurt olanağı sağlanacak.
- Boşanan kadınların ev kirası, eşya gideri ve çocuk bakım ihtiyaçları Aile Destekleri Sigortası’nın güvencesi içinde olacak.
- Aile Destekleri Sigortası’ndan yararlanan ailelerin çocuklarına ve işsiz bireylerine kamunun işçi alımında öncelik hakkı tanınacak.
- Bu ailelerden sigorta primi alınmayacak.
- Bu sigorta için kaynak bütçe içi kaydırmalar yoluyla sağlanacak, ek vergi konulmayacak.
- Bu proje için, Aile Destekleri Sigortası Kurumu kurulacak.
Son dönemeçte bir kez daha muhafazakar kadınlara seslendi
- Millet İttifakı Cumhurbaşkanı adayı ve CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, AKP’nin İstanbul mitinginde kendisine yönelik açılan “Karı gibi mutfaktan çıkmayan…” pankartına, mutfağa girdiği bir fotoğrafla yanıt verdi. Tweetine bir de İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener’in eşi Tuncer Akşener’le birlikte, Akşener ailesinin mutfağında çay doldururken çekilen bir fotoğrafını ekleyen CHP lideri, “Biz hayatı paylaşmaktan gurur duyarız. Alın şimdi bu fotoğrafı pankartınıza koyun. Sevgili genç mütedeyyin kadınlar, size aylarca ‘kazanımlarınızı kaybedersiniz’ propagandası yapanlar, tüm haklarınızı 3-5 oya sattılar. Bay Kemal asla kazanımlara dokunmaz!” yazdı.
Son 20 yılın muhasebesi
Erdoğa’ın seçim vaatlerine bakmadan önce, AKP ve Erdoğan liderliğindeki Türkiye’de son 20 yılda kadın haklarında gelinen noktayı özetlemek gerekiyor.
Akademisyen ve yazar Serpil Sancar AKP ve Cumhur İttifakı’nın kadın haklarındaki karnesini şöyle özetliyor
“İstanbul Sözleşmesi’nden çıkıldı. 6284 sayılı yasa gerektiği gibi uygulanmadı. Erkek şiddetine maruz kalan sayısız kadın yeterince korunamadı. Kadın Bakanlığı’nın adı değiştirilerek Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na dönüştürüldü. Bakanlık kaynakları kadın haklarını korumaya değil, siyasal destek sağlamak adına sosyal yardımlar olarak dağıtıldı. 2010 yılında Diyanet İşleri Başkanlığı yasası değiştirilerek kuruma kadın haklarıyla ilgili görevler verildi. Diyanet kadınlara dini rehberlik yapmak adına (Aile ve Dini Rehberlik Büroları aracılığıyla) Türk Medeni Kanun hükümleriyle çatışan tavsiyeler, yönlendirmeler, dini yorumlarla kadın hakları alanına müdahale etmeye başladı. 18 yaşından küçük kızların evlendirilmeleri birçok durumda cezasız kaldı. Müftülüklere resmi nikah kıyabilme yetkisi verildi. Kürtaj hakkı dini gerekçelerle fiilen kullanılamaz hale getirildi. Din görevlerinin 18 yaşından küçüklere nikah kıyması suç kapsamından çıkartıldı. İmam Hatip okulları, kuran kursları, İlahiyat Fakülteleri öğrencilerinin çoğunluğu kız çocukları ve kadınlardan oluşmaya başladı. Orta öğretimde burs ve yurt fırsatları ağırlıklı olarak dini eğitimi gören kız çocuklarına yöneltildi. Böylece yoksul ailelerin kızlarının dindarlaştırılması hedeflendi. 4+4+4 eğitim sistemi ile kız çocuklarının evden çıkmadan diploma alması teşvik edildi. Mesleki orta öğrenimde kız çocuklarının eşit katılımı teşvik edilmediğinden kız çocuklarının sayısı azaldı. Boşanan ve çocuklarının bakımını üstlenen kadınların nafaka hakları kısıtlanmaya çalışılıyor.”
Erdoğan’ın seçim vaatleri
AKP’nin bu yılki seçim beyannamesinde yer alan kadınlarla ilgili seçim vaatleri ise şöyle:
- AKP’nin seçim beyannamesinde; aile 228, kadın 160, çocuk 209, boşanma 3, kadına yönelik şiddet 18, istismar 13, yoksulluk 5 kez geçiyor. Hiç geçmeyen konular da var; doğum kontrolü bunlardan biri.
- Kadınlara dair AKP’nin neler dediğine bakıldığında, kadından çok aileden söz edildiği görülüyor. Beyanname kadınlara ilişkin esasen ailenin güçlendirilmesi, korunması, itibarını yitirmesinin engellenmesi, evliliğin teşviki, genç yaşta evliliklerin önünün açılması, doğumların artırılması, iş ve çalışma yaşamının aile ile uyumlu hale getirilmesi gibi temel başlıkları içeriyor. Kadın ve çocuk başlıklı özel başlıklar da yer almakla birlikte temel motivasyon ve hareket noktası aile.
- Aile dostu dizi ve programların desteklenmesinden, genç yaşta evlilikleri teşvik için verilecek kredilerin sayılmasına kadar ayrıntıları içeren planlamaların yer aldığı beyanname, dizilerin AKP iktidarı söz konusu olursa yine yasaklama ve engellemelerle karşılaşacağına da işaret ediyor.
- Doğurganlığın teşvik edileceği, aile planlamasının yok sayılacağı da yine bu bölümde sayılıyor.
- Yeni ailelerin kurulmasını teşvik etme amacı taşıdığı ifade edilen Aile Koruma Kalkanı Programıyla ev hanımlarının emekliliğine destek sağlanacağı ifade ediliyor. Bu programın finansmanının Karadeniz’de keşfedilen doğal gaz gelirlerinden sağlanacağı ifade edilmiş.
- Seçim beyannamesine göre, kaynağı Türkiye’nin kendi ürettiği doğalgaz ve petrol gelirlerinden sağlanacak bir Aile ve Gençlik Bankası kurulacak.
- Program kapsamında ev hanımlarına emeklilik, her ailede bir çalışan olmasının sağlanması, yeni evliliklerin teşvik edilmesi sayılırken, ev kadınlarının emekliğinin isteğe bağlı ödenecek primlerin üçte birinin devlet tarafından karşılanması biçiminde olduğu görülüyor. (01 Ocak 2023 itibariyle en düşük isteğe bağlı sigorta primi 3 bin 202 lira 56 kuruş. Bu primin 2 bin 135 lira 4 kuruşunu hiçbir geliri olmayan kadınların ödemesi koşuluyla bir emeklilik sözü)
- Aile Sosyal Destek Programı kapsamında hanelerin belirli bir gelir düzeyini garanti altına alan Gelir Tamamlayıcı Aile Destek Sistemini hayata geçirerek Aile Bazlı Vatandaşlık Maaşı uygulaması başlatılacağı da ifade ediliyor. Ancak bu uygulamanın nasıl olacağına dair beyannamede bir açıklama bulunmuyor.
Kadına yönelik şiddete bakış: ‘Aileyi itibarsızlaştırıyor‘
- Beyannamede kadına yönelik şiddet, istismar ve cinayetlerin istismar edilen ve bu şekilde ailenin itibarsızlaştırılmasına neden olan olgular olarak sayılıyor.
- AKP 6284 sayılı yasanın etkin uygulanmasına ilişkin önlemler alınacağını yasanın adını belirtmeden Birlikte Yapacağız başlıklı bölümde ifade ediyor. Fakat yaptığı seçim ittifakı farklı bir yaklaşıma işaret ediyor.
- Kadına yönelik şiddetle mücadele için şu iki vaat veriliyor:
-Kadına yönelik şiddeti doğuran sebepleri ortadan kaldırmak için koruyucu ve önleyici tedbirlere ağırlık verecek, koruma tedbir kararlarının daha etkili izlenmesini ve takibini sağlayacağız.”
-“Şiddet Önleme ve İzleme Merkezleri (ŞÖNİM), kadın konukevleri başta olmak üzere şiddet mağdurlarına hizmet sunan birimlerin hizmet kapasitelerini geliştireceğiz.”
‘Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun’un değiştirilmesini kabul etti
- AKP, Yeniden Refah Partisi’yle (YRP) yaptığı protokolde, 6284 sayılı ‘Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun’un değiştirilmesini kabul etti. Ancak krizi aşmak için yasanın adı yerine ‘mevcut yasa’ ifadesi kullanıldı. İttifak görüşmeleri sürerken iki parti arasında çatlağa neden olan 6284 sayılı yasanın, protokolde yalnızca adı yer almadı. Bunun yerine “Aile bütünlüğünün korunması için mevcut yasalardaki aykırı hükümlerin ayıklanmasına, manevi değerlerimize aykırı fiillerin ve sapkınlıkların önlenmesine yönelik yasal düzenlemelere, süresiz nafaka konusundaki mağduriyetlerin giderilmesine ağırlık verilecektir” dendi.